Month: November 2008

Ég hef í hyggju að breyta aðeins bloggháttum mínum. Í stað þess að skrifa langa tilvistarkreppupistla, skreytta orðaglamri og tilgerð, ætla ég að skrifa einnar línu blogg sem ég yrði úr hugsunum af efsta lagi heilatuðru minnar. Ummæli mín um hitt og þetta sem betur mætti fara í mannlífinu, varpa ég fram fullviss um að allir séu sérstaklega áhugasamir um það sem ég hef fram að færa.

Hér eru dæmi um tímamótahugsanir sem gætu orðið að fyrirtaks einnar línu bloggum:

“Ég er svangur!”
“Ohhhhh, ég vildi að ég væri sofandi!”
“Kannski ætti ég bara að flytja til útlanda!”
“Hann er fáviti!”
“Ef ég væri með tvö typpi…..”
“Svo kom í ljós að hún er vond manneskja.”
“Mikið er kalt – ég ætti kannski að kveikja á gasinu?”
“Best að fara inn á facebook, það eru heilar tvær mínútur síðan ég gerði refresh.”
“Hver er ég til að dæma um hver er fáviti – ég er fáviti!”
“Ég er að fitna!”

Meðan ég læt mig dreyma dagdrauma um að sötra molakaffi með Þórbergi Þórðarsyni, spyr ég sjálfan mig hvort mögulega sé einhver núlifandi af sama kaliberi, sem ég gæti hugsað mér að kasta kveðju á. Ég man ekki eftir neinum, sem ég hef lesið, sem skrifað hefur af jafn miklum heiðarleika og Þórbergur. Enginn af mínum samtíðarmönnum hefur gert jafn mikið gys að sínum eigin kjánalega þankagangi og hann. Flestir þeirra sem skrifa, skrifa um bresti í skapgerð annarra, og hafi þeir eitthvað við sjálfan sig að athuga, þá eru það misfellur sem þeir eru fyrir löngu búnir að jafna út. Þeir sem skrifa, og þá á ég ekki einungis við bókmenntir, heldur líka þá sem skrifa pistla á netið, hnýta í hugmyndir annarra og draga upp hallærislega mynd af öðru fólki. Þeim er svo umhugað um virðingu meðbræðra sinna að allar tilraunir til heiðarleika verða tilgerðarlegar.

En eins mikinn hlýhug og ég ber til Þórbergs, er spurning hvort hann hafi verið í raun og veru, eins og hann lýsir sér. Sumir álíta að hann hafi verið allt annað en sannur. Pabbi minn sagði mér sögu af því, þegar skólafélagi hans, mikill kommúnisti, fór þess á leit við Þórberg að hann héldi erindi á fundi hjá Ungliðahreyfingu Kommúnista. Þetta hefur verið í kringum 1950. Ég veit reyndar ekki hvort félagsskapurinn hafi heitið Ungliðahreyfing Kommúnista, en þetta var meðan pabbi var í menntaskóla og hann í kringum tvítugsaldurinn, þannig að Ungliðahreyfing er ekki svo slæm ágiskun. Þórbergur leit með fyrirlitningu á þennan unga mann, sem gerði þau hræðilegu mistök að þúa Þórberg, og sagði: Erum við dús? Menn sem voru góðir með sig, heimtuðu að þeir væru þéraðir. Samt las ég, eða heyrði, að Þórbergur hefði aldrei kunnað við menn sem snobbuðu fyrir honum, og mikið talaði hann niður til þeirra sem voru góðir með sig.

Fyrst þegar ég heyrði þessa sögu, var ég undir sterkum áhrifum frá Sálminum og reyndi vitanlega að bera í bætifláka fyrir Þórberg, þess viss að skólabróðir föður míns hefði skapraunað honum eitthvað áður, en ekki látið það fylgja sögunni. Faðir minn sagði að svo væri ekki. Skólabróðirinn hefði borið upp erindið, fengið þessi viðbrögð og snúið aftur vonsvikinn til félaga sinna í Ungliðahreyfingunni og sagt þeim að þessi maður væri enginn kommúnisti, hann væri bara merkikerti.

Ef það væri einhver í nútímanum sem ég væri sérstaklega hrifinn af, hvort sem um er að ræða bókmenntir, eða aðra listsköpun, þá vildi ég ekki kynnast honum persónulega. Ég vil eiga mína höfunda út af fyrir mig og ekki eyðileggja þá ánægju sem ég hef af verkum þeirra, með að láta persónu þeirra spilla fyrir. Þess vegna er svo gaman að ímynda sér molakaffi með löngu dauðu fólki og þó maður hafi einhverja hugmynd um það að þeir hafi ekki verið það sem þeir sögðust vera, hefur maður engin tæki til að sannreyna það.

Ég reyni oft að gera mér í hugarlund hvernig lífið var hér á Íslandi á árum áður. Stundum ímynda ég mér að ég gangi um götur borgarinnar á öðrum áratug þeirrar nítjándu og komi auga á Þórberg Þórðarson, þar sem hann rolast svangur og þreyttur upp Bankastræti. Blesssssssssaður Þórbergur! Hvað segirðu maður? Bara hress? segði ég við hann kumpánlega, eins og hann væri gamall vinur. Hann yrði afskaplega undrandi, en eftir að ég skjallaði hann og lofaði fyrir ljóðið Nótt sem birtist á forsíðu Ísafoldar 29. maí 1912, þá skryppum við á Hótel Borg, og fengjum okkur molasopa, eða sítrónusaft.

Myndirnar hér að neðan eru úr ljósmyndasafni Life tímaritsins á Google, og sýna bæjarlíf Reykjavíkur 1944.

Af tímaflakki:

Í nótt dreymdi mig að ég færi aftur til fortíðar til að vinna fyrir Kópavogsbæ. Ég var sendur frá árinu 2009, 20 ár aftur í tímann til að safna saman pallettum, sem lágu í kantinum á einhverjum malarveg. Mér þótti ekkert einkennilegt í draumnum að ég skyldi sendur aftur til að sinna jafn ómerkilegu verkefni. Þvert á móti, leið mér eins og ég væri með þessu að koma í veg fyrir stórfellt efnahagshrun á næstu öld. Eftir að hafa týnt upp nokkrar pallettur, kom mér til hugar að gaman væri að heilsa upp á gamlan vin. Ég fann hann í timburhúsi þar sem hann var að smíða. Hann var glaður að sjá mig. Eftir að hafa talað vel og lengi við hann, báru tilfinningar mínar mig ofurliði. Ég sagði honum að ég væri úr framtíðinni og hann yrði að passa vel upp á sig, því annars lifði hann ekki lengur en til ársins 2004. Ég nefndi fleiri mikilvæg atriði úr hans lífi sem hann hugsanlega gæti haft einhver áhrif á. Hann brást illa við, og spurði mig því andskotanum ég væri að segja honum frá þessu. Hann hefði kosið að ég léti það ógert. Ég vaknaði við að hebreskur skógarköttur sleikti höfuðið mitt, með hrjúfri tungunni. Einkar notalegt.

Ég hef álitið mig eitt af fáum hjartahreinum og fallega þenkjandi börnum guðs, þó svo að færslan hér á undan beri þess merki að ég eigi mér örlítið dekkri og súrari hlið. Ég hef þó komist að því að það kostar mig stundum töluverð átök að vera grandvar, í leik og starfi.

Fæstir viðurkenna í lífsins leikriti að eiga í sarpi sínum fleira en gott þykir. Ef þeir gera það, þá er það eitthvað sem á heima í fortíðinni og dó með henni. Mér sjálfum var innrætt að vera heiðarlegur í viðskiptum mínum við annað fólk. Kristin gildi voru við lýði í mínu uppeldi. Svo guðlega var faðir minn innréttaður að minnstu munaði að ég endaði uppi sem prestssonur fyrir austan fjall. Sagan segir að það hafi munað aðeins einu atkvæði og sá er greiddi það atkvæði fór mannavillt.

Ég varð því fyrir töluverðu áfalli, þegar ég varð þess var, að í mér blundar dekkri hlið. Ég sem hélt að sál mín væri einlit, eða hvít eins og snjór. Ég var staddur við kassann í Rúmfatalagernum, með þrjár hundrað kerta jólaljósaseríur, og tvær náttbuxur sem reyndust of stórar. Afgreiðslustúlkan, sem var of brosmild fyrir minn smekk, hafði einhverra hluta vegna, ekki náð að lesa vöruröndina á jólaseríunni með vörurandalestæki hins konunglega Rúmfatalagers, og rukkaði mig því einungis fyrir náttbuxurnar ómögulegu.

Innra með mér upphófst hatrömm barátta góðs og ills. “Það er kreppa!” fullyrti hinn illi Sigurður, við hinn góða siðláta Sigurð. Góði Sigurður, sem aldrei hefur anað að neinu, dokaði við og hugsaði málið. “Afhverju er í lagi að vera óheiðarlegur í kreppu?” spurði hann með bergmálandi kirkjuröddu. “Kreppa er eins og stríð og það er allt leyfilegt í stríði!” sagði vondi Sigurður með dimmri röddu. “Kreppa, eða ekki kreppa, þetta er rangt!” sagði góði Sigurður og leit upp til himna. “Þú ert að græða á þessu sex þúsund krónur! Taktu nótis af því sem ég segi!” sagði vondi Sigurður. Allt í einu mundi góði Sigurður eftir, þætti sem hann sá í sjónvarpinu, þar sem gerðar voru athuganir á hversu heiðarlegt fólk væri. Myndavél var komið fyrir og afgreiðslukona var látin gera mistök sem voru kúnnanum í hag. Aðeins örfáir gerðu athugasemdir. Ein eldri kona, sneri þó við, eftir að hafa áttað sig, og leiðrétti mistökin. “Ég vil vera eins og þessi kona!” sagði ég við vonda Sigurð og hrinti honum, þannig að hann datt í gólfið og fékk blóðnasir.

Þegar ég settist út í bíl, leið mér aðeins betur með sjálfan mig. Það stóð þó ekki yfir lengi, því……..

54 þúsund manns, hafa brugðist við lokun Skjás eins, með að senda menntamálaráðherra mótmælaskeyti. Einungis 4000 manns, hafa skráð sig á vefinn kjosa.is, þar sem farið er fram á kosningar í kjölfarið á einu mesta efnahagshruni í sögu þjóðarinnar.

Ég hef verið sneyptur fyrir að skrifa ekki um þjóðfélagsmál nú á ögurtímum. Það kemur mér ekki óvart að til þess sé beinlínis ætlast að ég komi fram með hugmyndir, sem greiða úr vandamálum gúmmílýðveldisins. Staðreyndin er hinsvegar sú að ég er bara ekki jafn gáfaður og flestir þeirra sem hafa eitthvað um málið að segja.

Nei, þarna er ekki um séríslenska minnimáttarkennd að ræða, þó vissulega eigi ég nóg til af henni.

Ég hef lesið urmul af texta sem skrifaður hefur verið um hrunið, og hef dáðst af hvað allir eru allt í einu orðnir miklir snillingar. Það lítur út fyrir að katastrófían virki sem vítamínsprauta á menn, sem áður lifðu einungis fyrir virkni hýpóþalamusins. Nú rísa þeir fílefldir, upp úr rústunum, þrútnir af réttlátri reiði og heimta blóðsúthellingar.

Ég persónulega á í mestu erfiðleikum með að skilja hvað er að gerast. Ég veit ekki hvað er satt í því sem ég les, eða heyri. Þar fyrir utan, finnst mér við hálfpartinn eiga þetta skilið fyrir helvítis hrokann og viðbjóðinn sem mörg okkar hafa á undanförnum árum tileinkað sér. Það er leiðinlegt að við hin, sem héldum í falleg rósum skreytt gildi, getum ekki farið út fyrir landsteinanna án þess að það sé híað á okkur.

Ég vona að mótmælin í dag, fari friðsamlega fram. Guð einn veit, að nóg er hér til af Sturlum, sem eiga sér þá ósk heitasta að fá lumbra bara á einhverjum, svo þeim líði örlítið betur í Jíhadinu sínu.

Mig dreymdi að vígatíð væri skollin á í Reykjavík. Menn röngluðu um göturnar sótillir, viti sínu fjær, með sveðjur að vopni. Stemningin var ekki ósvipuð og í myndinni Hótel Rwanda, nema að markmiðið var ekki að slá af einhvern ákveðinn ættbálk, heldur bara einhvern, hvaða nafni sem hann nefndist. Mennirnir rupluðu og rændu, nauðguðu og drápu. Ég fylltist ótta og skelfingu í draumnum, þegar ég uppgötvaði að ég hafði gleymt að læsa dúkkuhúsinu mínu áður en ég fór upp að sofa. Fyrir utan heyrði ég þá nálgast argandi og gargandi, sveiflandi sveðjunum sínum.

Í svona draumum hef ég þróað með mér tækni til að vekja sjálfan mig. Ég klemmi augun saman voðalega fast, og næ með því móti að klippa á drauminn. Ég reyni aðeins að ná áttum í svefnrofunum áður en ég læt mig gossa enn á ný inn í draumaheiminn. Stundum heppnast þetta ekki og ég held áfram að dreyma sama viðbjóðinn, en oftast tekur við eitthvað annað ævintýri.

Ég veit hvaðan þessi martröð kemur. Þrátt fyrir að hafa kúplað mig út úr þessu vitfirrta þjóðfélagi í 3 daga síðustu helgi, þegar ég fór í rútuferð norður, þá finn ég núna þegar ég er kominn heim að ég á í mestu erfiðleikum með að sogast ekki inn í þetta óþverra andrúmsloft sem umlykur borgina eins og eiturský. Það er eitthvað í uppsiglingu hérna, sem ég óttast.

Þegar fólk af minni tegund hættir að smakka áfengi, er fátt orðið eftir lífinu sem veitir því ánægju. Sú fölskvalausa gleði sem fylgir áfengisdrykkju, er erfitt að finna í allsgáðum lifnaðarháttum. Hlátur, léttuð og kátina, tilheyra ölvaðri fortíð og allar tilraunir hins allsgáða til að dæla gúddí gúddi efnasamskiptum út í blóðrásina með náttúrulegum og ómenguðum hætti eru dæmdar til að mistakast.

Líf hins allsgáða verður aldrei aftur gott. Hann getur valið að loka sig af frá samfélaginu, eða bíta á jaxlinn og reyna af veikum mætti að gleðjast í félagi við fólk sem leyfir sér þann munað að lyfta glasi, lifa og leika sér. Sú gleði sem hann gerir sér upp, verður þó aldrei nema hjóm eitt í samanburði við þá hamingju og það frelsi sem fylgir neyslu á skynslævandi drykkjum. Raunveruleikinn er óþverri. Það er því nauðsynlegt að komast í burtu frá honum, endrum og eins.

Menn eins og ég, verða því að finna sér skemmtun í einhverju öðru. Þegar ég fer á mannamót, hlægir mig fátt meira en þegar einhver fær sér aðeins of mikið í stóru tánna og gerir skandal. Við þannig aðstæður gleðst ég í innra Jíhadinu mínu og sannfærist um að ég hafi gert rétt með að velja mér allsgáð líferni.

Í nýafstaðinni menningarferð minni norður til andskotans, tók enginn að sér að gera sig að fífli, nema undirritaður. Síðasta kvöldið, var slegið til stórveislu í Mývatnssveit. Borðin svignuðu undan kræsingum og gúmmilaði og át ég mig næstum í ómegin. Eftir nokkur smellin skemmtiatriði, voru kallaðir til akademískir sérfræðingar af tónlistarsviðinu til að sjá um dé joð mál. Það kom mér á óvart að svona hæfir menn, gætu staðið fyrir jafn hryllilegu lagavali. Eftir að hafa drukkið 5 vatnsglös, og eina kókakóla flösku, var ég orðinn nógu kjarkaður til að stíga á dansgólfið. Videomyndavélin mín varð eftir á borðinu í umsjá þeirra sem sátu með mér. Hreyfimyndina hér að neðan tóku þeir opinmynntir af mér þar sem ég steig einkar skæslegan dans undir einu undantekningunni á ABBA og Bítlunum: Stolt sigli fleyið mitt.