SiggiSiggiBangBang

Sagan um Bíbí Ólafsdóttur er dásamleg bók, sem vakið hefur mig til umhugsunar um eigið lífshlaup. Fortíðarþráin bullar og sýður innan í mér. Ekki bara gerist bókin að hluta til í bæjarfélaginu sem ég ólst upp í, heldur fyrirhittir Bíbí konu sem ég hafði þónokkur kynni af þegar ég var unglingur – Margréti Blöndal.

Margrét hafði, að mér fannst, mjög einkennilegar hugmyndir um tilveruna og taldi, einhverra hluta vegna, að ég væri góður kandídat í hugmyndafræði, sem ég hélt á þeim tíma að væri hennar eigin uppspuni. Ég man vel eftir mér, þar sem ég sat glórulítill á mjög þröngri skrifstofu, andspænis Margréti og konu sem var full af ástríðu gagnvart því sem þarna var rætt. En ég skildi ekki neitt. Hún hefði alveg eins getað setið þarna og talað sanskrít.
Þegar ég hugsa tilbaka, þá vildi ég óska þess að ég hefði skilið hana betur, en ég hafði aldrei leitt hugann að neinu í líkingu við það sem hún bar á borð fyrir mig. Heimurinn í mínum huga var svart hvítur. Fólk var annaðhvort vont eða gott, og oftast vont.

Seinna kom upp atvik sem gerði það að verkum að ég varð Margréti afhuga. Ég var of ungur til að skilja hvað var að gerast, aðeins 16 ára gamall, en ég veit núna og hef vitað nokkuð lengi að Margrét var snillingur.

Næsta bók sem ég les til að auðga anda minn heitir: Áður en ég dey. Hún er einnig skrifuð af konu, um konu.

Aldrei myndi ég nenna að lesa bók um einhvern karlkyns þrákálf, sem þykist vita allt og geta allt. Þær eru til í tonnavís. Einhverjir gamlir karlsköklar, sem lögðu allan sinn metnað í að ráðskast með fólk og prumpa. Ef ég hefði áhuga á slíku, héldi ég til á moggablogginu. Undantekningin er að sjálfsögðu Þórbergur, en Sálmurinn um blómið, er einn sá almesti vísidómur sem ég hef lesið.

Ég er að hugsa um að fá mér minn eigin kött.

Steinsnar frá akademíunni snæddum ég og félagi minn hádegisverð á kaffihúsi. Þegar ég stóð við hið svokallaða Buffet og jós súpu í skál, kemur maður á sextugsaldri sem mér reiknaðist til að væri eigandinn af þessum virðulega stað. “Ef þér líkar ekki þessi súpa, máttu hella henni yfir mig,” sagði hann kokhraustur. Í bullandi náungakærleik og geðsjúkri meðvirkni, hló ég kurteislega til að manninum liði ekki kjánalega.

Eftir nokkrar matskeiðar af annars ágætis humarsúpu, nálgast eigandinn borðið okkar og spyr mig hvort hann þurfi að setja upp húfu. Ég segi honum að þess gerist ekki þörf, því súpan sé fyrirtak. Félagi minn samsinnir mér og við vonum báðir að hann fari í rassgat og leyfi okkur að borða helvítis súpuna í friði. En hann er ekkert á leiðinni í rassgat, því hann drollar við borðið okkar og byrjar að röfla um að hann eigi staðinn og þetta sé ekki einungis veitingastaður, heldur líka hótel. Við, alveg gersamlega dolfallnir yfir því að hann eigi þennan stað – váum og veinum af hrifningu.

Hann hefur sig loks á braut, en litlu síðar stendur hann við barinn og glápir á okkur meðan við borðum. Eitthvað í fari veitingamannsins fær mig til að gera tengingu á milli hans og ódæla leigusalans – fyrir mér virðist hann nákvæmlega sama manngerðin.

Á næsta borði við okkur situr sólbakað hott sjott með makkatölvu fyrir framan sig. Ég gaf honum engan sérstakan gaum fyrr en hann fór að tala í símann, en þá lagði ég við hlustir, enda við nánast bak í bak. Digurbarkalaga talar hann ensku með íslenskum hreim og virðist vera að redda einhverjum aðkallandi viðskiptamálum. Einhverju kremkexi, eða 17. júní veifum, sem hann er að flytja inn. Honum er mikið niðri fyrir og leggur sig talsvert fram um að sannfæra manneskjuna á hinum endanum að hann sé svona: “hands on kind of guy” Til að undirstrika í hversu öruggum höndum viðskiptin eru, heyri ég hann segja: “Æm on his ass!” Hvað í ósköpunum á hann við? hugsa ég með sjálfum mér. Er hann á rassinum á einhverjum? Ég botna ekki neitt í neinu, en tel víst að þetta sé tungumál sem allir stórlaxar í viðskiptum kunni.

Eigandinn kemur aftur að borðinu okkar, alveg ónæmur fyrir því að við viljum ekki njóta nærveru hans. “Endilega kíkið upp og skoðið hótelið áður en þið farið” segir hann borubrattur. Við jánkum, en vitum vel að það er það síðasta sem við ætlum að gera.

Alltaf þegar ég kemst í pappírsmoggann, blaða ég fullur af eftirvæntingu í gegnum minningagreinarnar til að athuga hvort ég finni þar ekki einhvern sem ég mögulega þekki. Ef ég svo þekki ekki neinn, sem er yfirleitt reglan, þá verð ég örlítið vonsvikinn og fýldur innan í mér. Þetta finnst mér skrítið, því samkvæmt forskrift ætti ég að finna til feginleika. Hvaðan ætli þessi afbrigðilegheit komi?

Ég hef fengið ákúrur á mig fyrir að skrifa full fjálglega um dauðann. Ég fæ ekki skilið hvers vegna fólk er svona ægilega feimið við dauðann. Þið vitið að þetta endar aðeins á einn veg? Er það ekki annars?

En þar sem lesendum mínum þykir dauðinn niðurdrepandi viðfangsefni, hef ég ákveðið að skrifa lítillega um lífslygina sem heldur flestum okkar gangandi. Ég heyrði fyrst minnst á lífslygina í leikriti Henrik Ibsen: Villiöndinni. Ég kann þeim sem kynnti þetta verk fyrir mér – engar þakkir fyrir. Ég tek þó fram að ég hugsa til viðkomandi með kærleik í hjartanu.

* SPOILERS * SPOILERS * SPOILERS * SPOILERS * SPOILERS * SPOILERS *

Villiöndin er saga um Hjálmar, sem er afskaplega aumkunarverður maður. Hann lifir í þeirri lygi að hann sé faðir dóttur sinnar, að hann sé fyrsti maðurinn í lífi konu sinnar, og að hann sjálfur sé hársbreidd frá því að finna upp tækni sem gerir honum kleift að sjá sér og fjölskyldu sinni farborða.
Allt sem hann lifir fyrir er ekki raunverulegt – en hann veit það ekki. Hann er hamingjusamur. Elskar dóttur sína og konu, og vinnur ötullega að uppfinningu sinni af barnslegum ákafa. Allt er þetta gott og blessað, þangað til hugsjónamaður, sem tengist fortíð eiginkonu hans, ákveður að Hjálmar verði að fá heyra sannleikann, svo hann geti lifað restinni af sínu lífi frjáls eins og fuglinn. Í leikritinu reynast mestu lífsspekingarnir vera sífullir fyllikallar, sem reyna hvað þeir geta til að koma í veg fyrir að hugsjónamaðurinn eyðileggi líf Hjálmars með sannleikanum. Þeir benda honum á að Hjálmar lifi hamingjuríku lífi vegna þess að hann hafi skapað sjálfum sér svo fallega lífslygi og það væri ómanneskjulegt að tortíma hamingju hans með vægðarlausum sannleikanum. En eins og oft er með hugsjónamenn, þá er til aðeins ein rétt leið, þó allt mæli gegn því að hún sé farin. Leikritið endar svo í mikilli skelfingu, enda skrifað fyrir þarsíðustu aldamót í hinu guðsvolaða Noregi.

Öll þurfum við á lífslygi að halda til að halda okkur gangandi. Án lífslyginnar værum við ekkert. Við værum ekki vörubílsstjórar í baráttu við kerfið, handhafar sannleikans, bókasafnsfræðingar, moggabloggarar, eða hvað svo sem við notum til að skilgreina okkur.

Foreldrahlutverkið, virðist mér þó vera ekta.

Á morgun skrifa ég svo meira um eftirlætið mitt: dauðann.